Ken jij het Vroege Vogelspad al? Deze 680 kilometer lange wandelroute loopt over de Nederlandse nulmeterlijn en verbindt het Zeeuwse Retranchement (Sluis) met het Groningse Lauwersoog. Het is eigenlijk een aaneenschakeling van delen van officiële LAW’s, een Streekpad en een paar ongemarkeerde wandelpaden. Onderweg doorkruis je op verschillende provincies en tal van mooie natuurgebieden. Hoog tijd dus om eens wat dieper in deze langeafstandswandeling te duiken. In dit artikel geven we je alle ins en outs en leggen je uit waarom het Vroege Vogelspad op jouw wandellijst thuishoort.
In dit artikel
- Hoe is het Vroege Vogelspad ontstaan?
- Waar loopt het Vroege Vogelspad?
- Is deze route gemarkeerd?
- De verschillende etappes en highlights van het Vroege Vogelspad
- Kun je de route opdelen in kortere etappes?
- Waar kun je op de route overnachten?
Hoe is het Vroege Vogelspad ontstaan?
Misschien ken je het radio- en tv-programma Vroege Vogels wel. Al een aantal decennia trekken de presentatoren van dit programma de natuur in om de bijzondere flora en fauna van Nederland te ontdekken. Ter ere van het 25-jarig bestaan van het programma schonk de Postcodeloterij in 2003 deze langeafstandswandelroute aan Vroege Vogels. Na de schenking moest de route echter nog geheel bedacht en uitgestippeld worden. Een heidens karwei, dat drie jaar duurde om te voltooien. In 2006 werd het routeboek van het Vroege Vogelspad uitgegeven en sindsdien kunnen wandelaars aan de hand van de kaarten in het boek op pad.
Waar loopt het Vroege Vogelspad?
Het Vroege Vogelspad volgt de zogenaamde nulmeterlijn van ons land. Dat wil zeggen dat je je tijdens het wandelen van deze route continue op zeeniveau bevindt. De Noordzee zul je echter niet altijd zien liggen, want zoals je misschien wel weet loopt de Nederlandse nulmeterlijn voor een groot gedeelte door het binnenland. Dit is tevens de grens tussen nat en droog: een plek waar veel bijzondere Nederlandse natuurgebieden extreem goed gedijen.
Tijdens het wandelen van het Vroege Vogelspad doorkruis je Nederland in 35 etappes van zuidwest naar noordoost. Je begint in Retranchement (Sluis), gelegen in Zeeland, en eindigt helemaal in Groningen in Lauwersoog. Onderweg ontdek je een groot aantal van de Nederlandse provincies te voet en kom je langs prachtige natuurgebieden. Denk hierbij aan de Oosterschelde, de Biesbosch, de Vechtplassen, het Naardermeer, de Weerribben en tot slot de Wadden. Er bestaat zelfs een bonusetappe, waarbij je kunt wadlopen van Lauwersoog naar Schiermonnikoog.
Is deze route gemarkeerd?
Het Vroege Vogelspad is grotendeels gemarkeerd met wit-rode en/of geel-rode strepen. De markering is aangebracht op verkeerspalen, hekken en speciaal geplaatste palen. Maar daar hoort wel een dikke ‘maar’ bij. Dat de route gemarkeerd is, komt doordat het een aaneenschakeling van delen van andere routes is. Je volgt dus de markeringen van verschillende LAW’s en een Streekpad. Er staat echter niet aangegeven waar je precies overgaat op een andere route. Daarnaast zijn een paar stukken niet gemarkeerd.
Ook zijn delen van enkele LAW routes die je volgt herzien sinds de uitgave van het boekje in 2006. Wil je de oorspronkelijke route volgen, dan is het aan te raden om de speciale wandelgids mee te nemen. Op het moment van schrijven is de wandelgids helaas alleen nog maar tweedehands te verkrijgen. Daarom hebben wij gepoogd de route uit het boek zoveel mogelijk over te nemen in Komoot. Zie hieronder. We raden je aan die route als GPX op je telefoon te downloaden. Twijfel je ergens of je de gpx of de routemarkering moet volgen, check dan verderop in het artikel welke LAW/Streekpad-etappe bij welke etappe van het Vroege Vogelspad hoort en bepaal op basis daarvan welke route je volgt. Op deze manier zorg je ervoor dat je niet verdwaalt en kun je altijd de weg terugvinden.
De verschillende etappes en highlights van het Vroege Vogelspad
Ben je klaar om meer te weten te komen over de verschillende etappes van het Vroege Vogelspad? Hieronder hebben we per provincie enkele highlights van deze langeafstandswandeling voor je geselecteerd, zodat je weet wat je onderweg te wachten staat.
Zeeland, langs de kust en de Oosterschelde
In Zeeland volgt het Vroege Vogelspad grotendeels onze schitterende kustlijn, beginnend in Retranchement, het meest zuidwestelijke kustdorp van Nederland. Tijdens deze eerste 4 etappes van het Vroege Vogelspad volg je de eerste 4 etappes van het Nederlands Kustpad (LAW 5-1). Van hieruit loopt de route eerst door natuurpark Het Zwin, langs brede zandstranden en door het duingebied van de Zeeuwse kust, tot aan Neeltje Jans. Op dit deel van de route kun je genieten van een prachtig uitzicht over de Noordzee en maak je uiteindelijk de oversteek over de indrukwekkende Oosterscheldekering. Breng zeker een bezoek aan het informatiecentrum van Neeltje Jans, waar je alles leert over de Deltawerken.
Vanaf Neeltje Jans verlaat je het Nederlands Kustpad en volg je tijdens etappe 5 t/m 7 van het Vroege Vogelspad de etappes 5 t/m 7 van het Oosterscheldepad (SP 15). Dat is een Streekpad, waarbij je door het Nationaal Park Oosterschelde loopt. Een plek waar vogelliefhebbers hun hart kunnen ophalen. Dit gebied is namelijk populair onder vele vogelsoorten, waaronder de scholekster en de kluut. Ook kom je door monumentenstad Zierikzee en langs het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk.
Dwars door de Biesbosch en het Groene Hart
In Bruinisse verlaat je het Oosterscheldepad, waarna je 38 kilometer lang (etappe 8) over een ongemarkeerd pad loopt, tot aan Hellegatsplein. Tijdens etappes 9 t/m 17 van het Vroege Vogelspad loop je etappes 10 t/m 2 van het Floris V-Pad (LAW 1-3, die je dus in omgekeerde volgorde volgt).
Onder de rook van Rotterdam verken je de Biesbosch, het enige zoetwater-getijdengebied van ons land. Vervolgens zet je koers richting het Groene Hart. Nadat je de rivier de Lek een tijdje hebt gevolgd, buig je in Schoonhoven weer af richting het noorden en volg je het riviertje de Vlist. Dit is een prachtige route dwars door de polder waar knotwilgen groeien en oude molens te bewonderen zijn. Hier is het Groene Hart misschien wel op zijn mooist.
Utrecht: langs meren, oude dorpjes en polders
Bijna naadloos gaat Zuid-Holland in Utrecht over. Het historische Oudewater markeert het begin van een lange voettocht door de provincie Utrecht. Nog steeds bevind je je in het Groene Hart. Verder naar het noorden ruil je langzaam maar zeker de weidse polders in voor meren en plassen. Hier volg je eerst de rivier de Vecht, terwijl je langzaam koers zet richting de Loosdrechtse- en Ankeveense plassen. Prachtige natuurgebieden waar het als wandelaar goed vertoeven is. Langzaam maar zeker wandel je nu via het Naardermeer richting het pittoreske Muiden. Deze plaats, gelegen aan het IJmeer, markeert het einde van het Vroege Vogelspad door de provincie Utrecht. Hier verlaat je het Floris V-Pad, want aan de andere kant van het meer wacht de nieuwste provincie van Nederland en een nieuwe LAW op je.
Flevoland: polders en nieuwe natuur
Flevoland is de meest unieke provincie van Nederland. Tot half vorige eeuw bestond dit deel van Nederland uit water. Sinds 1 januari 1986 mogen we het ingepolderde Flevoland officieel de 12e provincie van Nederland noemen. We staan er misschien niet vaak genoeg bij stil hoe bijzonder en vernuftig dat is. Het Vroege Vogelspad is een mooi moment om je daarin te verdiepen. Nog iets waar je over na moet denken tijdens deze etappes, is welke route je volgt. Etappes 18 t/m 20 van het Vroege Vogelspad volgen officieel namelijk de noordkant van Flevoland, terwijl het Pionierspad (LAW 1-2) de zuidkant volgt.
Besluit je het Pionierspad te volgen, dan loop je via het Gooimeer en het Eemmeer naar Zeewolde. Wij houden het routeboek van het Vroege Vogelspad aan, want dan wandel je onder andere door natuurgebied de Oostvaardersplassen. De Oostvaardersplassen staan bekend om het unieke ecosysteem van rietlanden, open water, graslanden en moerasbossen.
Bij Hollandse Hout (Lelystad) komen beide routes weer bij elkaar en volg je Pionierspad etappe 6 en een deel van 5 tot aan het Ketelbos. Vanaf het Ketelbos loopt het Vroege Vogelspad over een ongemarkeerde route (etappe 21) naar Kampen. Je hebt nu provincie Flevoland verlaten en vanaf hier wordt de route een stuk makkelijker te volgen.
De Weerribben-Wieden en Giethoorn in Overijssel
Nadat je relatief lang door Flevoland hebt gewandeld, voeren etappes 22-24 je door Overijssel, op naar één van de meest waterrijke gebieden van Nederland. Hier vind je namelijk de Weerribben-Wieden, een nationaal park vol met rietlanden, moerasbossen en open water. Bijzondere diersoorten zijn hier te vinden. Denk hierbij aan de otter en de zwarte stern. Ook Giethoorn ligt in Nationaal Park Weerribben-Wieden. In Giethoorn kun je een leuk uitstapje per kano of fluisterboot maken. Houd in het hoogseizoen wel rekening met tientallen toeristen van over de hele wereld, die dit opmerkelijke stukje Nederland komen bewonderen.
Nog even handig voor de routemarkering. Etappe 22 van het Vroege Vogelspad voert over etappe 16 van het Zuiderzeepad (LAW 8) tot aan Genemuiden. Tijdens etappes 23 volg je eerst ongemarkeerde paden tot aan Vollenhove. Vanaf daar volg je etappe 2 van het Pionierspad tot aan Giethoorn. Etappe 24 van Giethoorn naar Steenwijk is hetzelfde als etappe 1 van het Pionierspad.
Friesland, de finale van het Vroege Vogelspad
In het noorden van het land is het allemaal net even wat rustiger en overzichtelijker. Dat merk je ook tijdens het wandelen van het Vroege Vogelspad. De dorpjes zijn kleiner, de wegen zijn rustiger en ook fijn: de route is hier duidelijk. Tijdens etappes 25 t/m 35 volg je namelijk alle 11 etappes van Friese Woudenpad (LAW 1-1), maar dan in omgekeerde volgorde.
Het Friese landschap zorgt ervoor dat je tot rust komt, terwijl je koers zet richting de Waddenzee. Onderweg proef je van Nationaal Park Drents-Friese Wold en wandel je door pittoreske dorpjes, zoals Nijeberkoop, Beetsterzwaag, Ureterp en Houtigehage. Eenmaal in Dokkum aangekomen is het dan niet meer ver naar het eindpunt van de route. Je wandelt nu namelijk naar het noordoosten, steekt het water en de grens tussen Friesland en Groningen over, om het Vroege Vogelspad te eindigen in Lauwersoog.
Uitkijkend over de Waddenzee kun je nog even nagenieten van wat je allemaal hebt gezien. Nederland is stiekem toch wel mooi, zeker als je te voet het land doorkruist.
Bonus
Wil je het Vroege Vogelspad nog een stukje verlengen? Ga dan wadlopen van het vasteland naar Schiermonnikoog. Er zijn een hoop mogelijkheden om dat te doen, maar doe dat nooit zelfstandig. Ga altijd op pad met een gids die verstand heeft van de getijden, weet waar de geulen liggen en die de weg kent. De route naar Schiermonnikoog is vrij lang. De meeste oversteken beginnen namelijk zo’n 15 kilometer ten oosten van Lauwersoog, vervolgens loop je nog 17 kilometer over het wad en nog een stukje over Schiermonnikoog. Het vereist wat voorbereiding, maar wadlopen is echt een aanrader. En bovendien een bijzonder mooie manier om het Vroege Vogelspad te beëindigen.
Kun je de route opdelen in kortere etappes?
Ja, dat is heel goed mogelijk. Mocht je erin slagen om een tweedehands versie van de wandelgids te kopen, dan vind je daarin 8 uitgestippelde dagetappes die je de highlights van de route laten zien. Maar je kunt er bijvoorbeeld ook voor kiezen om door één provincie te wandelen of alleen een (lang) weekend eropuit te trekken.
Let bij de keuze van de te lopen etappes goed op het begin en eindpunt. Het is aan te raden om in een grotere plaats te starten en te finishen. Vaak kun je dan met het OV weer terug naar het beginpunt van de route. Check van tevoren goed of dit mogelijk is, zodat je niet voor onaangename verrassingen komt te staan.
Waar kun je op de route overnachten?
Hoewel het Vroege Vogelspad door heel wat natuurgebieden loopt, kun je op de route prima overnachten. Je loopt namelijk door verschillende dorpen en steden waar voldoende overnachtingsmogelijkheden te vinden zijn. Dit kan een hotel zijn, een jeugdherberg, een B&B, maar ook een camping. Wil je meer weten over de verschillende overnachtingsmogelijkheden op de route? Neem dan eens een kijkje op deze site, waar een groot aantal mogelijkheden te vinden zijn.
