De Afrikaanse olifanten, zowel de savanneolifant als de bosolifant, worden ernstig bedreigd in hun voortbestaan. Dit komt vooral door verlies van leefgebied en stroperij. Ze staan bovenaan de Rode Lijst, het jaarlijkse rapport over met uitsterven bedreigde diersoorten van de International Union for Conservation of Nature (IUCN). Maar wist je dat Afrikaanse olifanten razendsnel evolueren om de dreiging van stroperij te overleven? Dat schrijven evolutiebiologen in het wetenschappelijk vakblad Science. Biologen ontdekten namelijk dat veel vrouwtjes olifanten tandloos waren. Er is gekeken naar een olifantenpopulatie in nationaal park Gorongosa in Mozambique. Hieruit maakten ze op dat de soort zich zo snel zodanig heeft aangepast dat de slagtanden langzaam maar zeker verdwijnen. Op die manier blijven de olifanten voortbestaan en vormen stropers geen bedreiging meer.
Stropers
Ivoren slagtanden leveren veel geld op in de illegale handel. Vandaar dat olifanten hiervoor al jarenlang worden gedood. Tijdens de burgeroorlog in Mozambique, van 1977 tot 1992, werd er massaal op olifanten gejaagd. De opbrengst van het ivoor werd gebruikt om wapens te kopen en de oorlog te bekostigen. Hierdoor nam het aantal olifanten in Gorongosa heel snel af. De stroperij leidde namelijk tot enorme sterfte onder de olifanten. Maar degenen die geen slagtanden hadden, overleefden. Deze olifanten hadden dus een groot voordeel.
Snelle verandering
Deze aanpassing gaat razendsnel. Normaal gesproken duurt het generaties voordat een diersoort zich aanpast aan een verandering. Dieren veranderen namelijk vaker door toedoen van de mens, maar bij deze olifanten zie je al veranderingen na één generatie. Dit is dus wel heel erg snel.
Chromosomen
Maar hoe kan het dan dat alleen de vrouwtjes geen slagtanden hebben? Dit heeft te maken met een genetische mutatie op het X-chromosoom. Die mutatie is de oorzaak van de tandloosheid. Aangezien vrouwen twee X-chromosomen hebben en mannen maar één, weten we dat alleen vrouwtjes tandloos kunnen worden. De mutatie die tandloosheid veroorzaakt, is in de embryonale fase namelijk dodelijk voor stiertjes. Gelukkig hebben vrouwtjes er twee, daardoor kunnen zij terugvallen op het tweede X-chromosoom. Hierdoor blijven ze leven. Op die manier werden er in de olifantenpopulatie meer vrouwtjes dan mannetjes geboren, zagen de onderzoekers.
Nakomelingen
Je denkt nu misschien dat er te weinig mannetjes zullen overblijven om voor nakomelingen te zorgen. Echter is dit niet het geval. De zoogdieren leven in een haremstructuur. Dit betekent dat een mannetje veel vrouwtjes heeft. Vandaar dat er genoeg mannetjes zijn om de vrouwtjes te bevruchten.
Olifanten gebruiken bun slagtanden vooral om wortels op te graven, hun territorium te verdedigen en om schors van de bomen te halen. Aangezien dit voor de olifanten belangrijk is, zullen de slagtanden op den duur weer terugkomen. Dit gebeurt naar verwachting pas weer wanneer de gevaren voor de soort De slagtanden zullen dus niet helemaal verdwijnen.
